مفهوم‌بندی وبری دولت

چکیده در ­حالی که دولت از مهم­ترین نهادهای زندگی اجتماعی و شاید مهم­ترینِ آنها به­ شمار می­آید موضع چندان روشنی دربارۀ ماهیت یا چیستی آن وجود ندارد و مواضع موجود نسبتا کلی و مبهم هستند. از آنجا که چنین ابهامی پیامدهای ناپسندی در زمینۀ سیاست­گذاری­های کلان و ارزیابی آنها دارد در این نوشتار می­کوشیم موضعی نسبتا مشخص دربارۀ چیستی دولت اتخاذ کنیم. بنابراین پس از نیم­نگاهی انتقادی به ادبیات موجود و بیان استدلال­هایی دربارۀ لزوم و امکان تعریف دولت، با توسل به تعریف وبر از دولت، به­عنوان نهاد مدعی اعمال انحصاری زور مشروع در قلمرو معین، دولت را «نهاد سیاسی خاص» تعریف می­کنیم. آنگاه بر اساس این شئون سه­گانۀ دولت، عناصر لازم و کافی آن را بازشناسی می­کنیم و نشان می­دهیم که این عناصر با چه نسبتی دولت را شکل می­دهند. البته به ماهیت متناقض دولت و عناصر تکمیلی آن هم اشاره خواهیم کرد.